Psychisch verzuim groeit, maar signalen blijven te lang onopgemerkt

De Nederlandse werkvloer kampt met een groot probleem: uitvallende werknemers door psychische klachten. Signalen worden vaak te laat herkend en onvoldoende opgepakt door leidinggevenden, blijkt uit onderzoek.

De algemene gezondheid van werkenden is de afgelopen jaren flink verslechterd. Vooral psychosociale arbeidsomstandigheden, zoals hoge werkdruk, spelen hierin een grote rol. Maar liefst 43% van de werkende Nederlanders is ooit uitgevallen door psychische klachten, zoals een burn-out of stress. Dat blijkt uit een onderzoek van Acture onder ruim 1.000 werkenden die ooit zijn uitgevallen door psychische klachten.

De gevolgen zijn langdurig. Voor een ruime meerderheid (63%) duurde het verzuim langer dan een maand, met uitschieters tot meer dan een jaar. De signalen van de werknemers werden vaak niet opgepakt door leidinggevenden.

Een van de meest zorgwekkende bevindingen uit het onderzoek is de ‘blinde vlek’ op de werkvloer. Zo gaf maar liefst 72% van de getroffen werknemers aan dat ze al langere tijd het gevoel hadden dat het niet goed met hen ging, nog voordat ze zich ziek meldden.

Voor 42% van hen speelde dit gevoel zelfs al tussen de zes maanden en één jaar. Terwijl partners en vrienden deze signalen vaak wel opmerkten, sprak slechts 11% van de leidinggevenden hun zorgen uit voordat de ziekmelding plaatsvond.

“Deze cijfers zijn alarmerend, maar het meest pijnlijke is de vaststelling dat we op de werkvloer collectief de andere kant op kijken. Medewerkers lopen maandenlang op hun tandvlees en sturen – subtiele en weldegelijk – noodsignalen uit, maar die worden niet gezien.

“Dit is geen onwil, maar vaak onkunde bij leidinggevenden die niet de juiste tools hebben om dit te herkennen en bespreekbaar te maken. Het negeren van deze signalen is niet alleen een persoonlijk drama voor de medewerker, maar ook een enorm bedrijfsrisico.”

Wat kan dit langdurige verzuim voorkomen? De antwoorden van werknemers zijn helder: minder werkdruk (36%) en een betere werk-privébalans (33%).

Daarnaast blijkt een gebrek aan menselijkheid het herstel te vertragen. Tijdens hun verzuim hoopte 40% van de werknemers vooral op medeleven, maar slechts 22% gaf aan dit daadwerkelijk te hebben ontvangen. “Een appje was al fijn geweest. Nu voelde het alsof ik er niet meer was,” aldus een van de respondenten.

Uit onderzoek blijkt dat training van leidinggevenden op het gebied van mentale gezondheid achter loopt. Vorig jaar bleek 28 procent van de managers geen training te hebben gehad gericht op de mentale gezondheid van medewerkers. Dat percentage daalde dit jaar naar 16 procent. Bijna de helft van de managers die training had gehad, gaf aan dat dit in een eenmalige sessie was.

Psychisch verzuim komt zelden uit het niets. Daarom is het van belang dat werkgevers niet afwachten, maar proactief gaan handelen. Bijgaand enkele aanbevelingen:

• Investeren in leidinggevenden. Investeer in trainingen die hen helpen vroegtijdige signalen van mentale overbelasting te herkennen en open gesprekken te voeren met medewerkers.
• Creëren van een cultuur van openheid. Maak mentale gezondheid bespreekbaar en doorbreek het taboe. Een veilige werkomgeving waarin medewerkers zich vrij voelen om zich uit te spreken, is essentieel voor een gezonde en productieve organisatie.
• Bieden van preventieve ondersteuning aan medewerkers en leidinggevenden. Bied medewerkers en leidinggevenden toegang tot hulpmiddelen, zoals een welzijnsplatform, casemanagers of arbeidsdeskundigen om problemen vroegtijdig te signaleren en aan te pakken.
• Actief aanpakken van werkdruk en werk-privébalans. Richt werkprocessen zo in dat overbelasting wordt voorkomen. Flexibele werktijden en een haalbare taakverdeling vormen de kern van effectieve preventie.